Ο πολιτικός που στέγνωσε την ψυχή του, για να κυβερνήσει

Εγραφε στο ένθετο ET-REVIEW στον Ελεύθερο Τύπο του Σαββάτου 19Απριλίου 2008 ο Γιάννης Προβής:

…..Οι περισσότεροι Έλληνες βιογράφοι του Κ. Καραμανλή, υποβάθμισαν ή και αγιογράφησαν τη γενέθλια πράξη που έδωσε το ιστορικό χρήσμα στον Μακεδόνα πολιτικό. Μίλησαν, λίγο έως πολύ, για μια «αιφνιδιαστική και εύστοχη βασιλική πρωτοβουλία» που έδωσε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον 48χρονο Καραμανλή, τον Οκτώβριο του 1955 και έγινε δεκτή από τη συντριπτική πλειοψηφία των βουλευτών του Συναγερμού.

Ενώ ήταν γνωστό ότι επρόκειτο για ωμή παρέμβαση του Παλατιού στα εσωτερικά της συντηρητικής παράταξης, που ναι μεν πέτυχε να επιβάλει τον άριστο μέσα στην παραπαίουσα αστική μετριότητα αρχηγό, όμως έμελλε να τραυματίσει βαθιά και εν μέρει να ακυρώσει, μεσοπρόθεσμα, το νεογέννητο – μέσα στις στάχτες του εθνικού διχασμού- κοινοβουλευτισμό στην Ελλάδα.

Η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι ο Καραμανλής, από μια έμφυτη και πρωτόγονη (σχεδόν βουκολική) αίσθηση και πίστη στο «καθήκον εποχής», μπορεί να μην ξεπέρασε τα απαγορευτικά όρια του «μετεμφυλιακού αστυνομικού κράτους της Δεξιάς», όμως ξεπέρασε και συγκρούστηκε με τις προθέσεις και την αμετροέπεια των «πατρόνων» του.

Η πολιτική επιείκεια -περιορισμένη πάντως- προς τους ηττημένους του Εμφυλίου, η εμπειρία του από τη σύντομη περίοδο της «συμβίωσης» του με την αξιωματική αντιπολίτευση της ΕΔΑ, τα ανοίγματά του σε διακεκριμένες προσωπικότητες του Κέντρου, όπως και η άδοξη απόπειρά του για τον εκσυγχρονισμό του Συντάγματος του 1952, σίγουρα αποτέλεσαν ένα ιστορικό δείγμα γραφής των προθέσεων και διαθέσεων του Καραμανλή. Αλλά η Ιστορία δεν γράφεται με τα «αν».

Την 1^η Ιανουαρίου 1953 κρατούνται στις φυλακές 5.311 «κομμουνισταί» από τους οποίους πέντε είναι καταδικασμένοι σε θάνατο, 2.495 σε ισόβια δεσμά, 2.692 σε πρόσκαιρα, 74 σε φυλάκιση και 45 υπόδικοι.

Ο Καραμανλής του 1960 μπορεί να φιλοδόξησε έναν εκσυγχρονισμό και έναν εξευρωπαϊσμό του μετεμφυλιακού κράτους της Δεξιάς, όμως βρέθηκε εγκλωβισμένος στο ίδιο «καθεστώς» που τον δημιούργησε. Οι διαδοχικές απόπειρες του Καραμανλή να θέσει τις βάσεις ενός σταθερού δικομματικού κοινοβουλευτικού συστήματος, μέσω του εκλογικού νόμου, αποτυγχάνουν.

Παραμονές των πρόωρων εκλογών του 1961, ο Γεώργιος Παπανδρέου, συστήνει επειγόντως την Ένωση Κέντρου, για να εμποδιστεί η εκρηκτική άνοδος της ΕΔΑ.

«Έκανα έργον μου, μετά τις εκλογές του 1958, την δημιουργίαν Εθνικής Αντιπολιτεύσεως» θα γράψει αργότερα σε επιστολή του.

Αλλά φαίνεται λογάριαζε χωρίς τον ξενοδόχο. Οι δαίμονες του αστυνομικού κράτους, του Παλατιού, και της Αμερικανικής Αποστολής, παραμόνευαν. Και η Φρειδερίκη έπαψε να «πίνει σαμπάνιες» για τον Καραμανλή και φλερτάριζε, έστω όψιμα και επιπόλαια, με τον παρορμητισμό και τη θαυμαστή ρητορεία του Γεωργίου Παπανδρέου.

Πολλά έχουν γραφεί και για τις ανορθωτικές πολιτικές του Καραμανλή, κατά την πρώτη οκταετία, αλλά μια ψύχραιμη και διεισδυτική ματιά, παραπέμπει σε ένα μάλλον πενιχρό απολογισμό. Στα χρόνια του ’50 και των αρχών του 60, η αστική ανάπτυξη της Ελλάδας και, ειδικότερα της Αθήνας, που θα δεχτεί και τη μεγαλύτερη πίεση από τα μαζικά και πιεστικά ρεύματα της εσωτερικής μετανάστευσης δεν αποκτά κανένα σοβαρό στοιχείο στρατηγικού σχεδιασμού, όπως η άναρχη και αυθαίρετη δόμηση. Η μεταπολεμική αστική άνθηση, εκτός κάποιων αστικών παραδοσιακών τζακιών που είχαν επιβιώσει, βασίστηκε στους μαυραγορίτες της Κατοχής, των οποίων τα «κλεμμένα» νομιμοποιήθηκαν εν ψυχρώ από τις μετακατοχικές κυβερνήσεις.

Η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη σφραγίζει ανεξίτηλα την αφετηρία μιας σύγκρουσης που έμελλε να ξεπεραστεί πολύ αργότερα. Το οδυνηρό αποτέλεσμα ήταν πως η ιστορία εκείνης της εποχής ξεπέρασε τις πραγματικές προθέσεις όλων των πρωταγωνιστών της, και τους σημάδεψε ανεξίτηλα

Όταν ο Καραμανλής, επιστρέφοντας στις εκλογές του Νοεμβρίου 1963, ζητάει από το Παλάτι να μη δώσει εντολή στο νικητή Γεώργιο Παπανδρέου του 42%, δεν διαισθάνεται την τραγικότητα και την ένταση των καιρών.

Όταν ο Καραμανλής αυτοεξορίζεται στο Παρίσι, θα έλεγε κανείς πως είναι η αρχή μιας ανώμαλης πολιτικά περιόδου, που θα καταλήξει με μαθηματική ακρίβεια στη δικτατορία (των λοχαγών ή των στρατηγών) και από εκεί στη Μεταπολίτευση.

Ήταν δεξιός ο Καραμανλής; Και αν δεν ήταν δεξιός ο Καραμανλής, μήπως η Φρειδερίκη φλερτάριζε με τη σοσιαλδημοκρατία;

Αν ο Καραμανλής έβγαλε τη χώρα από το ΝΑΤΟ, μήπως τότε ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν δεξιός; Και όταν ο Καραμανλής εθνικοποιούσε την Ολυμπιακή έπαιζε με τον μαρξισμό;

Όλα αυτά για να δείξουμε το ρηχό της ελληνικής πολιτικής, οι εκπρόσωποι της οποίας πάντα κολακεύονται ακούγοντας ιστορίες για πολιτικούς γίγαντες…

Η «Αλλαγή» του 1981, θα γυρίσει οριστικά τη ματωμένη σελίδα του Εμφυλίου. Οι σχέσεις του Ανδρέα με τον Καραμανλή, αν και εδραιωμένες σε δύσκολες εποχές, θα διαταραχθούν αιφνίδια, αλλά όχι ανεξήγητα, το 1985, με την εκλογή Σαρτζετάκη στην Προεδρία, επιλογή για την οποία ο Ανδρέας θα εμφανισθεί αργότερα μετανιωμένος, αλλά είναι αργά.

Πάντως το 1985, που κατά το ιστορικό πρωτοσέλιδο της Αυριανής «Γκρέμισε τον Καραμανλισμό» φαίνεται πως έμελλε να είναι και η δραματική κορύφωση της αρχής του επερχόμενου τέλους του. Στα «πέτρινα» χρόνια του Ανδρέα, ο Καραμανλής, που ήξερε μεγαλόψυχα να αναγνωρίζει εχθρούς και αντιπάλους, θα πει για τον υπόδικο Ανδρέα, το ιστορικό: «Δεν πηγαίνεις ποτέ στη φυλακή έναν πρωθυπουργό»

Και μερικά χρόνια αργότερα, όταν το καλοκαίρι του 1994, συναντηθούν για τελευταία φορά στον κήπο του Προεδρικού Μεγάρου, στην τελευταία προεδρική δεξίωση ου Καραμανλή, ο μεγάλος πολιτικός που «στέγνωσε την ψυχή του για να κυβερνήσει», είχε την εκλεπτυσμένη ευγένεια να ευχηθεί στο μεγάλο αντίπαλό του: «Αντρέα, άντε τώρα και Πρόεδρος»…