Βαθειά ύφεση (990hPa) περνάει από τη χώρα

ΥΦΕΣΕΙΣ (από το βιβλίο ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑ για τα Ναυτικά Λύκεια, του καθηγητή Λεωνίδα Καραπιπέρη, Εκδόσεις Ευγενίδου Αθήνα)

Η ύφεση (depression) είναι μια από τις σπουδαιότερες διαταράξεις. Είναι μια περιοχή χαμηλών ατμοσφαιρικών πιέσεων που απεικονίζεται επάνω στους χάρτες καιρού με κλειστές, κυκλικές ή ελλειψοειδείς ισοβαρείς με την πίεση ελαττούμενη από την περιφέρεια προς το κέντρο.

Παλαιότερα η ύφεση ονομαζόταν κυκλώνας, όμως σήμερα ο όρος αυτός αποδίδεται μόνο στις διαταράξεις που έχουν πολύ μεγάλη ένταση, αλλά, σχετική μικρή έκταση και που δημιουργούνται μέσα στις τροπικές περιοχές.

Οι άνεμοι κινούνται γύρω από το κέντρο της υφέσεως κατά την ορθή φορά στο βόρειο και κατά την ανάδρομη στο νότιο ημισφαίριο συγκλίνοντες προς το κέντρον, προς το οποίο αυξάνει και η έντασή τους.

Το μέγεθος των υφέσεων κυμαίνεται από μερικές εκατοντάδες μίλια μέχρι 2000 μίλια ή και περισσότερο.

Στα μέσα γεωγραφικά πλάτη οι υφέσεις κινούνται συνήθως προς τα ανατολικά και η ταχύτητά τους είναι διαφορετική όχι μόνο από ύφεση σε ύφεση αλλά και στην ίδια ύφεση.

Οι υφέσεις διαιρούνται σε μετωπικές, θερμικές και ορογραφικές.

ΜΕΤΩΠΙΚΕΣ ΥΦΕΣΕΙΣ

Οι μετωπικές υφέσεις (σχήμα 7.4α) δημιουργούνται κατά μήκος των μετωπικών επιφανειών ή ζωνών και αποτελούνται από δυο διαφορετικές αέριες μάζες, συνήθως από μια πολική και από μια τροπική, που χωρίζονται μεταξύ τους από μετωπική επιφάνεια και επάνω στο έδαφος από ένα μέτωπο.

Η τροπική αέρια μάζα εκτείνεται σα γλώσσα προς το κέντρο της υφέσεως, στο οποίο η πίεση είναι μικρή, ενώ το υπόλοιπο τμήμα της κατέχεται από ψυχρότερο αέρα.

Η γλώσσα αυτή του θερμού αέρα ονομάζεται θερμός τομέας της υφέσεως.

Οι ισοβαρείς καμπύλες κάμπτονται όταν περνούν από το θερμό προς το ψυχρό αέρα ή αντίστροφα, ενώ μέσα στο θερμό τομέα είναι σχεδόν παράλληλες.

Επειδή ανάμεσα στη θερμή και ψυχρή μάζα υπάρχει διαφορά στις θερμοκρασίες και πιέσεις, κατά μήκος του μετώπου παρατηρείται απότομη αλλαγή της διευθύνσεως και εντάσεως του ανέμου. Τέλος, το κύριο νεφικό σύστημα και η ζώνη της βροχής εκτείνεται κατά μήκος του μετώπου προς την ψυχρότερη πλευρά του.

Η γραμμή ΚΑ (σχήμα 7.4α) κατά μήκος της οποίας κατά τη μετακίνηση της υφέσεως προς τα ανατολικά, ο θερμός αέρας ακολουθεί τον ψυχρό, λέγεται θερμό μέτωπο της υφέσεως.

Η γραμμή ΚΒ (σχήμα 7.4α) κατά μήκος της οποίας ο ψυχρός αέρας ακολουθεί το θερμό, λέγεται ψυχρό μέτωπο της υφέσεως.

Αν με ένα κατακόρυφο επίπεδο γίνει μια τομή νότια από το κέντρο της υφέσεως, τότε θα έχομε το σχήμα 7.4α(β), ενώ αν η τομή γίνει βόρεια από το κέντρο, θα έχομε το σχήμα 7.4α(γ).

Στα σχήματα αυτά απεικονίζονται με σαφήνεια η διαδοχή των σύννεφων, το είδος τους, οι περιοχές της βροχής και οι άνεμοι.

Οι υφέσεις είναι από τις πιο δραστικές διαταράξεις. Η συνύπαρξη της θερμής και της ψυχρής μάζας σ’ αυτές παρουσιάζει δυνητική και θερμική ενέργεια από τις οποίες προέρχεται κινητική ενέργεια.

Οι καιρικές καταστάσεις που συνοδεύουν τη διάβαση μιας υφέσεως από μια περιοχή, είναι ίδιες με εκείνες που συνοδεύουν τη διάβαση του θερμού και του ψυχρού μετώπου.

ΣΥΝΕΣΦΙΓΜΕΝΕΣ ΥΦΕΣΕΙΣ (OCCLUSION)

Κατά τη μετακίνηση μιας υφέσεως, επειδή το ψυχρό μέτωπο κινείται γρηγορότερα από το θερμό, περιορίζεται προοδευτικά ο θερμός τομέας της και τελικά εκτοπίζεται ο θερμός αέρας από την επιφάνεια του εδάφους, όταν το ψυχρό μέτωπο φτάσει το θερμό. Η μορφή αυτή της υφέσεως λέγεται συνεσφιγμένη ύφεση

Αν ο αέρας που βρίσκεται πίσω από το ψυχρό μέτωπο είναι πιο ψυχρός από τον ψυχρό αέρα που βρίσκεται μπροστά από το θερμό μέτωπο, τότε η σύσφιγξη λέγεται ψυχρή (cold occlusion).

Αν ο ψυχρός αέρας, που βρίσκεται μπροστά από το θερμό μέτωπο είναι ψυχρότερος από εκείνον που βρίσκεται πίσω από το ψυχρό μέτωπο, η σύσφιγξη λέγεται θερμή (warm occlusion)

Στο σχήμα 7.4β παριστάνεται μια θερμή και μια ψυχρή σύσφιγξη. Από το σχήμα συνεπάγεται ότι για ένα διάστημα, το οποίο μπορεί να είναι και μεγάλο, η ύφεση θα εξακολουθήσει να δίνει χαμηλές νεφώσεις και βροχές.

Στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους οι υφέσεις είναι συνεσφιγμένες. Τη μεγαλύτερη έντασή τους την παίρνουν 12-24 ώρες μετά τη σύσφιγξή τους.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΥΦΕΣΕΩΝ

Οι υφέσεις θεωρούνται ως σχηματισμοί που δημιουργούνται και διαδίδονται κατά μήκος της επιφάνειας του πολικού μετώπου, το οποίο χωρίζει τις ψυχρές και σχετικά υγρές μάζες των πολικών περιοχών από τις θερμές και υγρές που προέρχονται από τις τροπικές περιοχές.

Αρχικά και από τις δυο πλευρές του πολικού μετώπου υπάρχουν δυο αέρια ρεύματα, από τα οποία το ένα μεταφέρει προς τα δυτικά ψυχρές αέριες μάζες αέρα και το άλλο θερμές προς τα ανατολικά.

Ο ψυχρός όμως αέρας δημιουργεί σφήνα κάτω από το θερμό, που αναγκάζεται να αναρριχάται πάνω στον ψυχρό και να σχηματίζει μια γλώσσα και έναν κυματισμό του πολικού μετώπου. Επειδή ο κυματισμός αυτός παρουσιάζει αστάθεια, το εύρος του αυξάνεται και τελικά παίρνει τη μορφή μιας τυπικής υφέσεως.

Η ύφεση αυτή εξακολουθεί να εξελίσσεται, το εύρος του κυματισμού της αυξάνεται, το ψυχρό μέτωπο προχωρεί γρηγορότερα από το θερμό, ο θερμός τομέας περιορίζεται και τελικά το ψυχρό μέτωπο φθάνει το θερμό και δημιουργείται η σύσφιγξη. Μετά τη σύσφιγξη ο θερμός τομέας της υφέσεως περιορίζεται προοδευτικά και τελικά διαλύεται. Στο σχήμα 7.4γ παριστάνονται τα διαδοχικά στάδια μιας υφέσεως.

Από την αρχική διατάραξη, που εμφανίζεται ως κυματισμός του πολικού μετώπου, μέχρις ότου η ύφεση φθάσει στην κανονική της μορφή, μεσολαβεί ένα διάστημα 12-24 ωρών, ενώ το διάστημα που παρέρχεται μέχρι τη διάλυση της υφέσεως κυμαίνεται μεταξύ 2-3 ημερών ή και περισσότερο. Δηλαδή στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής της η ύφεση είναι συνεσφιγμένη.

Οι άνεμοι παίρνουν τη μεγαλύτερη ισχύ τους 12-24 ώρες μετά την αρχή της συσφίγξεως. Η ύφεση όπως φαίνεται από παρατηρήσεις της ελεύθερης ατμόσφαιρας, εκδηλώνεται αρχικά στα κατώτερα ατμοσφαιρικά στρώματα και σιγά – σιγά αναπτύσσεται σε μεγαλύτερα ύψη. Στην αρχή δεν εμφανίζεται κέντρο χαμηλής πιέσεως, μετά όμως από τη σύσφιγξη τούτο εμφανίζεται πάνω από το κέντρο της υφέσεως και όσο η σύσφιγξη συνεχίζεται αυτό ενισχύεται και μετατίθεται υψηλότερα.