Εξιχνιάζοντας τα μυστήρια της Ζωμίνθου (από την Καθημερινή)

Έχει βρει χρυσάφια, παλάτια, ασύλητους βασιλικούς τάφους, θησαυρούς που θα ζήλευαν πολλοί. Ο Γιάννης Σακελλαράκης είνια από τους χορτασμένους αρχαιολόγους. Με ανασκαφές μεγάλες στο ενεργητικό του όπως οι Αρχάνες. το Ιδαίον Άντρον στην Κρήτη αλλά και τα Κύθηρα. Από το 1959 σκάβει στην Κρήτη - τότε που συμμετείχε στην ανασκαφή του θολωτού τάφου στη Μυρσίνη της Σητείας.
Ήταν η δεύτερη μέρα της ανασκαφής του Ιδαίου Άντρου τα χρόνια της δεκαετίας του 1980, όταν η απάντηση ενός βοσκού στην ερώτηση που βόσκει τα πρόβατα του, άρχισε να τριγυρίζει έντονα στο μυαλό του. "Στη Ζώμυνθο"

Πρόσφατη έκπληξη η ορεία κρύσταλλος
Πριν από λίγες ημέρες η ανασκαφή έκρυβε νέες εκπλήξεις. Bρέθηκε επεξεργασμένη ορεία κρύσταλλος –ένα πολύτιμο εύρημα με ιερή διάσταση, καθώς στην αρχαιότητα θεωρούσαν ότι είναι μαγική ύλη– αλλά και κομμάτια μάλλον από επεξεργασμένο μετεωρίτη. Τα ευρήματα εντοπίστηκαν στο δωμάτιο 15, όπου σώζεται και τοίχος σε ύψος 2,5 μ. Εκεί, οι προηγούμενες έρευνες έφεραν στο φως περισσότερα από 60 αγγεία διαφόρων σχημάτων. Η ανεύρεση επτά πολυεδρικών αντικειμένων από ορεία κρύσταλλο που έχουμε στον Ψηλορείτη ήταν ευχάριστη έκπληξη κι ας είχαν βρεθεί ανάλογα ευρήματα και στο Ιδαίον Αντρο. Δύο αντικείμενα, ίσως από μετεωρίτη, επίσης προκαλούν χαρά: «Μη γράψετε ότι βρήκα μετεωρίτες», μας λέει ο Γ. Σακελλαράκης, εξηγώντας μας πώς οι Μινωίτες κατασκεύαζαν σφραγίδες απ’ αυτούς. Αν όμως το ευρύ κοινό εντυπωσιάζεται από τέτοια ευρήματα, εκείνος στέκεται σε εκείνα που έκρυβε ο χώρος 19. Στην αρχιτεκτονική του πολυπλοκότητα και δομή αλλά και σε όσα ευρήματα εντυπωσιάζουν τους βοτανολόγους και αρχαιοζωολόγους της ομάδας.
Φυτά και σπυρά, ζώα και μαλλί
Ο διεπιστημονικός χαρακτήρας της ανασκαφής της Αρχαιολογικής Εταιρείας (με χορηγό την Εθνική Τράπεζα) μας έδωσε τη δυνατότητα να μάθουμε για τις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων της Ζωμίνθου, τα είδη φυτών και σπόρων που χρησιμοποιούσαν, τα ζώα της περιοχής. «Πόσες δεκάδες χιλιάδες πρόβατα είχε η Κνωσός; Αυτά δεν εκτρέφονταν για το γάλα όπως νομίζαμε αλλά για το μαλλί. Ηταν το εξαγωγικό της προϊόν. Η Κρήτη δεν ήταν πλούσια μόνο για τα προϊόντα της γης της αλλά για τον Ψηλορείτη της. Αυτό ήταν η Ζώμινθος», επισημαίνει ο Γιάννης Σακελλαράκης, ο οποίος αυτό το διάστημα βρίσκεται στην ανασκαφή, και όσο και αν ακούγεται περίεργο δεν κολακεύεται με όλες αυτές τις ανακαλύψεις. Λέει πως δεν τον ενδιαφέρει ο επισκέπτης ο οποίος όταν πάει στη Ζώμινθο θα σταθεί στα 40 δωμάτια του ισογείου, στο μεγάλο πιθάρι που έπεσε από τον πρώτο όροφο και σώζει την εξαιρετική του διακόσμηση, στο εντυπωσιακό κεραμικό εργαστήριο, τον κεραμικό τροχό, τα δεκάδες αγγεία και εργαλεία, τα υπολείμματα φαγητού του κεραμουργού στη θέση εργασίας του, τη μικρή δεξαμενή στη μέση του χώρου με τον αγωγό που οδηγούσε σε διπλανό δωμάτιο. Ούτε από τα κονιάματα των τοίχων που φέρουν τοιχογραφίες οι οποίες παραπέμπουν στη Θήρα –μια Θήρα στην Κρήτη– αλλά και τα εκατόν πενήντα και πλέον ίχνη καμένου ξύλου, που φανερώνουν ότι το συγκρότημα κάηκε σε πυρκαγιά ύστερα από σεισμό. Οσο κι αν εμείς γοητευόμαστε από όλα αυτά, ο ανασκαφέας άλλα ζητάει από το κοινό που θα φτάσει ώς εκεί: «Να νιώσει τη μινωική γαλήνη». Πάντως, το διεπιστημονικό συνεργείο, αρχαιολόγοι, παλαιογεωγράφοι, τοπογράφοι, αρχαιοβοτανολόγοι, αρχαιοζωολόγοι κ.ά., από Ελλάδα, Γερμανία, Βρετανία, Ουγγαρία κ.α., έχουν πολλά να μελετήσουν για να βρουν ποιοι τελικά κατοικούσαν σε αυτό το διώροφο ίσως τριώροφο συγκρότημα, με τις δύο εισόδους. Μέχρι τώρα, όλα φανερώνουν ισχυρή οικονομία και οργάνωση που βέβαια δεν σχετίζονται με μια απλή οικογένεια βοσκών.