Η πολυθρύλητη Κνωσσός που χάθηκε από το τσουνάμι της έκρηξης του ηφαιστείου της Θήρας.

Τα μυστικά που κρύβονται στα 20.000 τ.μ. του πιο διάσημου μινωικού ανακτόρου, της Κνωσού, αποκαλύπτει μια συλλεκτική έκδοση των Γιάννη και Έφης Σακελλαράκη

Σύμβολο του μινωικού πολιτισμού, πόλος έλξης για χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο (416.000 το 2008 μέχρι τον Αύγουστο και 680.323 το 2007), ένα ανάκτορο που για πολλούς ταυτίζεται με τον μυθικό λαβύρινθο και για να το εξερευνήσουν χρειάζονται τον δικό τους μίτο και τη δική τους Αριάδνη.

Mε ιστορία που πηγαίνει 3.700 χρόνια πίσω, η Κνωσός εξακολουθεί να κρατά κρυμμένα μυστικά. Μυστικά που έρχεται να ξεκλειδώσει μια συλλεκτική έκδοση (σε 2.600 αντίτυπα, στα ελληνικά και στα αγγλικά) με την υπογραφή του ειδικού στην προϊστορική Κρήτη αρχαιολόγου Γιάννη Σακελλαράκη και της συζύγου του Έφης Σαπουνά-Σακελλαράκη και πρόλογο της πρέσβειρας καλής θελήσεως της UΝΕSCΟ Μαριάννας Βαρδινογιάννη.

Η πολυθρύλητη Κνωσός, που χάθηκε από το τσουνάμι που προκάλεσε η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, η πόλη που παρά το μέγεθος της- άγνωστο σήμερα, καθώς έχει ταφεί κάτω από την άναρχη δόμηση της περιοχής, γεγονός που της στερεί και το δικαίωμα να κηρυχθεί μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UΝΕSCΟ- επέβαλε την κυριαρχία της χωρίς να τειχιστεί ποτέ και χωρίς να δεχθεί εχθρικές επιδρομές, αποκαλύπτεται.

Από τον «πομπικό διάδρομο» όπου δεσπόζει ο ανάγλυφος «πρίγκιπας με τα κρίνα»- βασιλική και θεϊκή μορφή συνάμα- ώς τις δυτικές αποθήκες με τις 93 κρύπτες κάτω από τα δάπεδα, αλλά και τους 150 τεράστιους πίθους. Από το καλλωπιστήριο της βασίλισσας με το μικρό αποχωρητήριο, με το ξύλινο κάθισμα και τον οχετό, ώς τους διπλούς πέλεκεις και τις ηλακάτες (ρόκες) που είναι χαραγμένα στους τοίχους των βασιλικών διαμερισμάτων. Και από το εντυπωσιακό δίκτυο αποχέτευσηςπου περνά από το κλιμακοστάσιο, τα βασιλικά μέγαρα, τον φωταγωγό και τα αποχωρητήρια μέχρι τον ποταμόώς το θέατρο χωρητικότητας 500 ατόμων. Τις μοναδικές τοιχογραφίες, τους βασιλικούς τάφους και τους εξαιρετικής τέχνης σφραγιδόλιθους και τα οστά παιδιών με ίχνη από μαχαίρι, που εντοπίστηκαν στο μικρό ανάκτορο, αλλά δεν αποτελούν δείγμα κανιβαλισμού, όπως διευκρινίζουν οι συγγραφείς, διότι «οι συνθήκες του ευρήματος είναι αβέβαιες, αντίθετα με την ανθρωποθυσία στις Αρχάνες».

Εντυπωσιακές (αερο)φωτογραφίες, αλλά και «αθέατες» λεπτομέρειες με γυμνό μάτι από τον επισκέπτη του αρχαιολογικού χώρου πλαισιώνουν την έκδοση, που ανάμεσα σε άλλα αποκαθιστά τον Άρθουρ Έβανς (που επιχειρήθηκε πολλές φορές να μειωθεί), ενώ σε πολλές περιπτώσεις προχωρά σε συγκρίσεις της Κνωσού με τα ευρήματα στις Αρχάνες και τη Ζώμινθο, χώρους που έχει ανασκάψει το ζεύγος Σακελλαράκη-με γλώσσα απλή και προσιτή ακόμη και στους μη ειδικούς, που δίνει στο λεύκωμα χρήση οδηγού, αν και λείπει η βιβλιογραφία.

Ισορροπία δυνάμεων

Μπορεί η Κνωσός να συνδέθηκε με το όνομα του Μίνωα και του Άρθουρ Έβανς, όμως εκείνος που την ανακάλυψε πρώτος ήταν ένας Έλληνας: ο Μίνωας Καλοκαιρινός. Παρά την επισήμανση της θέσης του μινωικού ανακτόρου ήδη από το 1878 και παρά το γεγονός ότι εκείνος «δώρισε από ένα μινωικό πιθάρι σε κάποιες βασιλικές αυλές της Ευρώπης, οι πολιτικές συνθήκες στην Κρήτη δεν ήταν ευνοϊκές για μια τόσο πρώιμη ελληνική ανασκαφή στη Μεγαλόνησο.

Άλλωστε, οι ερίζοντες για την ανασκαφή της μυθικής Κνωσού ήταν πολλοί και όχι μόνο εκπρόσωποι των Μεγάλων Δυνάμεων εκείνης της εποχής, αλλά και σημαντικά πρόσωπα, όπως ο Αμερικανός δημοσιογράφος Στίλμαν, ο Γάλλος Ζουμπέν, ακόμη και ο διάσημος από τότε Γερμανός Ερρίκος Σλήμαν. Η επιλογή της πολιτικής μοίρας στάθηκε όμως στον Άρθουρ Έβανς, εκπρόσωπο της τότε ισχυρής βικτωριανής Μεγάλης Βρετανίας και η σφαίρα επιρροής της στην Κρήτη κραταιώθηκε, μεταξύ άλλων και λόγω της πολιτικής αντιπαλότητας Αγγλίας και Γερμανίας. Η επιλογή της πολιτικής μοίρας για την Κνωσό αποδείχθηκε ωστόσο ευτυχής, όχι μόνον γιατί ο Άρθουρ Έβανς ήταν πιο προσεκτικός ανασκαφέας από τον Ερρίκο Σλίμαν, αλλά και γιατί ήταν κληρονόμος του Τζον Έβανς, ενός πάμπλουτου γεωλόγου, αρχαιολόγου, συλλέκτη και διαπρεπούς για την εποχή του νομισματολόγου».

Γνωρίζετε ότι...

Κνωσός σημαίνει η πόλη του Κνω (κύριο όνομα στα καρικά, τη γλώσσα της Καρίας, στη Νοτιοανατολική Μικρά Ασία).

Λαβύρινθος σημαίνει το σπίτι του διπλού πέλεκυ (λάβρυς).

Μίνως ίσως να μην είναι όνομα, αλλά τίτλος, όπως ο Φαραώ στην Αίγυπτο.

Η προέλευση των Μινωιτών είναι άγνωστη. Λέγεται πως κατάγονταν είτε από τη Λιβύη, είτε από την Καρία της Μικράς Ασίας, είτε από την Παλαιστίνη.

Το ανάκτορο του Μίνωα έχει προσανατολισμό προς τον Βορρά, αν και οι αρχιτέκτονες της εποχής δεν είχαν πυξίδα.

Περισσότερες από 500 ανδρικές μορφές- άλλοι φέρνου δώρα και άλλοι είναι μουσικοί- απεικονίζονται στην τοιχογραφία της πομπής και μία μόνο γυναίκα.

 ΠΗΓΗ: Τα Νέα 13 ΙΑΝ 2009