Νέα Υόρκη. Μια συνηθισμένη ημέρα σαν όλες τις άλλες.
Οι μετοχές στη Γουόλ Στριτ βυθίζονταν, ακόμη μια τράπεζα έβγαινε στο σφυρί και στο Κογκρέσο ξεκινούσε ένα ακόμη 24ωρο διαβουλεύσεων γύρω από το σχέδιο Πόλσον.
Για τον Τζόζεφ Στίγκλιτς ήταν επίσης μια συνηθισμένη ημέρα. Ένα σεμινάριο στο πανεπιστήμιο Κολούμπια, δύο συσκέψεις, ένα ραντεβού με τον πρώην πρόεδρο Κλίντον και ένα ραντεβού στον ΟΗΕ με τον πρωθυπουργό του Νεπάλ. Ανάμεσα στους δύο, είχα κερδίσει το λαχείο μιας συζήτησης με τον διασημότερο εν ζωή οικονομολόγο (βραβείο Νόμπελ 2001) για το θέμα της ημέρας, την κρίση στην Γουόλ Στριτ. «Αυτό που συνέβη είναι εξαιρετικά απλό. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας αγωνίστηκε να απαλλαγεί από κάθε κανόνα ελέγχου και διαφάνειας.
Επεδίωξε να είναι απολύτως αδιαφανής και απολύτως ανεξέλεγκτος. Το κατάφερε. Και τώρα το πληρώνει. Κατασκεύασε προϊόντα τόσο περίπλοκα και σκοτεινά, ώστε ούτε οι δημιουργοί τους μπορούν να υπολογίσουν την αξία τους. Η έλλειψη διαφάνειας και ελέγχων οδήγησε στη σημερινή καταστροφή. Δικαιούται να ξαφνιάζεται μόνον όποιος δεν πρόσεξε ότι η ίδια συνταγή τραπεζικής απελευθέρωσης είχε εφαρμοστεί στη Χιλή του Πινοτσέτ, από τους οπαδούς του ίδιου οικονομικού δόγματος. Και είχε τα καταστροφικά αποτελέσματα που ζει τώρα η Αμερική».
Σύνθετο πρόβλημα. «Ζούμε ένα νέο 1929;»- η πιο μπανάλ ερώτηση του κόσμου. «Ναι, και όχι ακριβώς. Ναι, γιατί ζούμε μιαν οικονομική κατάρρευση μεγάλων διαστάσεων. Από μ
ια άποψη, μάλιστα, τα πράγματα τώρα είναι χειρότερα.
Το τραπεζικό σύστημα ήταν τότε εξαιρετικά απλό. Ήταν σχετικά εύκολο να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, έστω κι αν χρειάστηκε να περάσουν μερικά χρόνια και να εκλεγεί ο Ρούσβελτ για να αρχίσει η ανάκαμψη.
Σήμερα το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι τόσο σύνθετο και περίπλοκο, ώστε η ανάταξή του είναι ένα έργο πολλαπλάσιας δυσκολίας. Από αυτή την άποψη, ναι- η σημερινή κατάσταση θυμίζει 1929, και μάλιστα σε ακόμη χειρότερη εκδοχή. Από την άλλη μεριά, όμως, η οικονομική επιστήμη έχει κάνει προόδους αυτά τα 75 χρόνια.
Από τον Κέινς και ύστερα έχει συσσωρευτεί τεράστια γνώση για την αντιμετώπιση κρίσεων όπως αυτή. Ξέρουμε, λοιπόν, τι πρέπει να κάνουμε. Μόνο που ένα εκρηκτικό μείγμα ιδεολογικής προκατάληψης, πολιτικού υπολογισμού και ιδιοτελών συμφερόντων εμποδίζει την εφαρμογή ορθολογικής πολιτικής». Τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα πριν γίνουν καλύτερα, εκτιμά ο Στίγκλιτς. Δεν έχει την παραμικρή εμπιστοσύνη στη δυνατότητα του επιτελείου Μπους να διαχειριστεί την κρίση. «Έχουν ένα βεβαρημένο παρελθόν αποτυχιών», λέει. Σαρκάζει το σχέδιο Πόλσον. «Ο πρόεδρος Μπους πριν από λίγους μήνες άσκησε βέτο σε ένα πρόγραμμα παροχής υ
γειονομικής περίθαλψης στα φτωχά παιδιά. Οι ΗΠΑ είναι η μόνη χώρα του δυτικού κόσμου που έχει 50 εκατομμύρια πολίτες δίχως στοιχειώδη υγειονομική περίθαλψη. Ο πρόεδρος Μπους απέρριψε το σχέδιο γιατί θα κόστιζε λίγα δισεκατομμύρια δολάρια. Τώρα βρίσκει 700 δισ. για να εξαγοράσει τα χρέη των φίλων του στη Γουόλ Στριτ».
ΕΙΠΕ:
Δικαιούται να ξαφνιάζεται μόνον όποιος δεν πρόσεξε ότι η ίδια συνταγή τραπεζικής απελευθέρωσης είχε εφαρμοστεί στη Χιλή του Πινοτσέτ, από τους οπαδούς του ίδιου οικονομικού δόγματος. Και είχε τα καταστροφικά αποτελέσματα που ζει τώρα η Αμερική «Λύση είναι η επιστροφή στην ισορροπία κράτους - αγοράς» Η Άνια, η σύζυγός του, έχει ήδη εισβάλει και κάνει νοήματα στον κάμεραμαν της «Έρευνας» να τα μαζέψει. Είναι η ώρα του επόμενου ραντεβού. Και ποια είναι η διέξοδος; Ποιον νέο δρόμο προτείνετε; προλαβαίνω να ρωτήσω. «Ο νέος δρόμος είναι, ξέρετε, λιγάκι η αναβίωση του παλιού. Πρέπει να ξαναβρούμε την ισορροπία ανάμεσα στο κράτος και την αγορά, που χάθηκε από τότε που κυριάρχησε στον κόσμο το μάντρα της απορρύθμισης. Οι αγορές λειτουργούν όταν τα κίνητρα και τα κέρδη τους είναι σε ισορροπία με το κοινωνικό συμφέρον. Όταν αποκλίνουν, όταν κολοσσιαία κέρδη, της τάξης του 30% ή 40%, όπως αυτά που είχε η χρηματοπιστωτική αγορά τα τελευταία χρόνια, δεν συμβαδίζουν με καμία αύξηση παραγωγικότητας, η καταστροφή επέρχεται. Ζήσαμε 100 χρόνια ευημερίας, ακριβώς επειδή μάθαμε να τιθασεύουμε τον καπιταλισμό, να τον υποτάσσουμε στο κοινωνικό συμφέρον. Αλλά, κάθε τόσο, ξεχνούμε την ανάγκη να τιθασεύουμε τον καπιταλισμό. Το ξεχάσαμε τη δεκαετία του ΄20, τη δεκαετία του τρελού καλπασμού των κερδών. Και το πληρώσαμε. Το ξεχάσαμε ξανά τα τελευταία 25 χρόνια. Το πληρώνουμε τώρα. Επιστροφή στην ισορροπία κράτους και αγοράςαυτή είναι η λύση».
Το πλήρες άρθρο στα ΝΕΑ
Οι μετοχές στη Γουόλ Στριτ βυθίζονταν, ακόμη μια τράπεζα έβγαινε στο σφυρί και στο Κογκρέσο ξεκινούσε ένα ακόμη 24ωρο διαβουλεύσεων γύρω από το σχέδιο Πόλσον.
Για τον Τζόζεφ Στίγκλιτς ήταν επίσης μια συνηθισμένη ημέρα. Ένα σεμινάριο στο πανεπιστήμιο Κολούμπια, δύο συσκέψεις, ένα ραντεβού με τον πρώην πρόεδρο Κλίντον και ένα ραντεβού στον ΟΗΕ με τον πρωθυπουργό του Νεπάλ. Ανάμεσα στους δύο, είχα κερδίσει το λαχείο μιας συζήτησης με τον διασημότερο εν ζωή οικονομολόγο (βραβείο Νόμπελ 2001) για το θέμα της ημέρας, την κρίση στην Γουόλ Στριτ. «Αυτό που συνέβη είναι εξαιρετικά απλό. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας αγωνίστηκε να απαλλαγεί από κάθε κανόνα ελέγχου και διαφάνειας.
Επεδίωξε να είναι απολύτως αδιαφανής και απολύτως ανεξέλεγκτος. Το κατάφερε. Και τώρα το πληρώνει. Κατασκεύασε προϊόντα τόσο περίπλοκα και σκοτεινά, ώστε ούτε οι δημιουργοί τους μπορούν να υπολογίσουν την αξία τους. Η έλλειψη διαφάνειας και ελέγχων οδήγησε στη σημερινή καταστροφή. Δικαιούται να ξαφνιάζεται μόνον όποιος δεν πρόσεξε ότι η ίδια συνταγή τραπεζικής απελευθέρωσης είχε εφαρμοστεί στη Χιλή του Πινοτσέτ, από τους οπαδούς του ίδιου οικονομικού δόγματος. Και είχε τα καταστροφικά αποτελέσματα που ζει τώρα η Αμερική».
Σύνθετο πρόβλημα. «Ζούμε ένα νέο 1929;»- η πιο μπανάλ ερώτηση του κόσμου. «Ναι, και όχι ακριβώς. Ναι, γιατί ζούμε μιαν οικονομική κατάρρευση μεγάλων διαστάσεων. Από μ
ια άποψη, μάλιστα, τα πράγματα τώρα είναι χειρότερα.Το τραπεζικό σύστημα ήταν τότε εξαιρετικά απλό. Ήταν σχετικά εύκολο να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, έστω κι αν χρειάστηκε να περάσουν μερικά χρόνια και να εκλεγεί ο Ρούσβελτ για να αρχίσει η ανάκαμψη.
Σήμερα το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι τόσο σύνθετο και περίπλοκο, ώστε η ανάταξή του είναι ένα έργο πολλαπλάσιας δυσκολίας. Από αυτή την άποψη, ναι- η σημερινή κατάσταση θυμίζει 1929, και μάλιστα σε ακόμη χειρότερη εκδοχή. Από την άλλη μεριά, όμως, η οικονομική επιστήμη έχει κάνει προόδους αυτά τα 75 χρόνια.
Από τον Κέινς και ύστερα έχει συσσωρευτεί τεράστια γνώση για την αντιμετώπιση κρίσεων όπως αυτή. Ξέρουμε, λοιπόν, τι πρέπει να κάνουμε. Μόνο που ένα εκρηκτικό μείγμα ιδεολογικής προκατάληψης, πολιτικού υπολογισμού και ιδιοτελών συμφερόντων εμποδίζει την εφαρμογή ορθολογικής πολιτικής». Τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα πριν γίνουν καλύτερα, εκτιμά ο Στίγκλιτς. Δεν έχει την παραμικρή εμπιστοσύνη στη δυνατότητα του επιτελείου Μπους να διαχειριστεί την κρίση. «Έχουν ένα βεβαρημένο παρελθόν αποτυχιών», λέει. Σαρκάζει το σχέδιο Πόλσον. «Ο πρόεδρος Μπους πριν από λίγους μήνες άσκησε βέτο σε ένα πρόγραμμα παροχής υ
γειονομικής περίθαλψης στα φτωχά παιδιά. Οι ΗΠΑ είναι η μόνη χώρα του δυτικού κόσμου που έχει 50 εκατομμύρια πολίτες δίχως στοιχειώδη υγειονομική περίθαλψη. Ο πρόεδρος Μπους απέρριψε το σχέδιο γιατί θα κόστιζε λίγα δισεκατομμύρια δολάρια. Τώρα βρίσκει 700 δισ. για να εξαγοράσει τα χρέη των φίλων του στη Γουόλ Στριτ».ΕΙΠΕ:
Δικαιούται να ξαφνιάζεται μόνον όποιος δεν πρόσεξε ότι η ίδια συνταγή τραπεζικής απελευθέρωσης είχε εφαρμοστεί στη Χιλή του Πινοτσέτ, από τους οπαδούς του ίδιου οικονομικού δόγματος. Και είχε τα καταστροφικά αποτελέσματα που ζει τώρα η Αμερική «Λύση είναι η επιστροφή στην ισορροπία κράτους - αγοράς» Η Άνια, η σύζυγός του, έχει ήδη εισβάλει και κάνει νοήματα στον κάμεραμαν της «Έρευνας» να τα μαζέψει. Είναι η ώρα του επόμενου ραντεβού. Και ποια είναι η διέξοδος; Ποιον νέο δρόμο προτείνετε; προλαβαίνω να ρωτήσω. «Ο νέος δρόμος είναι, ξέρετε, λιγάκι η αναβίωση του παλιού. Πρέπει να ξαναβρούμε την ισορροπία ανάμεσα στο κράτος και την αγορά, που χάθηκε από τότε που κυριάρχησε στον κόσμο το μάντρα της απορρύθμισης. Οι αγορές λειτουργούν όταν τα κίνητρα και τα κέρδη τους είναι σε ισορροπία με το κοινωνικό συμφέρον. Όταν αποκλίνουν, όταν κολοσσιαία κέρδη, της τάξης του 30% ή 40%, όπως αυτά που είχε η χρηματοπιστωτική αγορά τα τελευταία χρόνια, δεν συμβαδίζουν με καμία αύξηση παραγωγικότητας, η καταστροφή επέρχεται. Ζήσαμε 100 χρόνια ευημερίας, ακριβώς επειδή μάθαμε να τιθασεύουμε τον καπιταλισμό, να τον υποτάσσουμε στο κοινωνικό συμφέρον. Αλλά, κάθε τόσο, ξεχνούμε την ανάγκη να τιθασεύουμε τον καπιταλισμό. Το ξεχάσαμε τη δεκαετία του ΄20, τη δεκαετία του τρελού καλπασμού των κερδών. Και το πληρώσαμε. Το ξεχάσαμε ξανά τα τελευταία 25 χρόνια. Το πληρώνουμε τώρα. Επιστροφή στην ισορροπία κράτους και αγοράςαυτή είναι η λύση».
Το πλήρες άρθρο στα ΝΕΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου